Sáng ngày 21/7/2023, Hội Vật lý Việt Nam phối hợp với Viện Vật lý, Viện Khoa học vật liệu và Trường Đại học công nghệ (ĐHQG – Hà Nội) tổ chức Hội thảo Khoa học: GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu – Nhà Vật lý lỗi lạc nhân dịp kỷ niệm 85 năm ngày sinh Viện sĩ, (21/7/1938 – 21/7/2023)
Tham dự Hội thảo có PGS.TS. Trần Tuấn Anh, Ủy viên BCH Đảng ủy Khối các CQTW, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó CT Viện Hàn lâm KH&CN VN; TS. Nguyễn Quân, nguyên Ủy viên BCHTW Đảng, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN; GS.TSKH. Hồ Sĩ Thoảng, nguyên Phó Viện trưởng Viện KH Việt Nam nay là Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam; GS.TS. Nguyễn Đại Hưng, Chủ tịch Hội Vật lý VN, Trưởng Ban tổ chức Hội thảo; GS.TS. Nguyễn Hữu Đức, nguyên Phó Giám đốc ĐHQG Hà Nội; GS.TS. Nguyễn Quang Liêm, nguyên Phó Bí thư thường trực Đảng uỷ Viện Hàn lâm KHCNVN; Ông Đỗ Minh Phú, Chủ tịch Hội đồng Sáng lập Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Ngân hàng TMCP Tiên Phong; TS. Nguyễn Thị Thanh Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học XH, Nhân văn & Tự nhiên, Bộ KH&CN; PGS.TS. Đoàn Đình Phương, Viện trưởng Viện KHVL, Đồng Trưởng Ban tổ chức Hội thảo; PGS.TS. Đinh Văn Trung, Viện trưởng Viện Vật lý, Đồng Trưởng Ban tổ chức Hội thảo; GS.TS. Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ – ĐHQG Hà Nội, Đồng Trưởng Ban tổ chức Hội thảo; TS. Nguyễn Bích Hà, phu nhân cố GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu; Các đồng chí Đại diện Lãnh đạo các đơn vị trong Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam; Các Đại biểu đến từ Bộ KH&CN, ĐHQG Hà Nội, ĐHQG Tp. HCM, Liên hiệp các Hội KH&KT VN…; Các nhà khoa học là ủy viên BCH Hội Vật lý Việt Nam; Các tác giả bài viết trong cuốn sách “Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu – Nhà Vật lý lỗi lạc”, Các đồng chí Lãnh đạo cùng các nhà khoa học, cán bộ nghiên cứu, giảng dạy của Viện Vật lý, Viện Khoa học vật liệu, Trường ĐHCN là các đơn vị đồng tổ chức Hội thảo.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, GS. Nguyễn Đại Hưng – Chủ tịch Hội Vật lý VN, Trưởng Ban tổ chức Hội thảo đã điểm lại những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu. GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu, nguyên ủy viên BCHTW Đảng, nguyên Viện trưởng Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam nay là Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Viện trưởng sáng lập của Viện Vật lý và Viện Khoa học vật liệu, Trưởng Khoa đầu tiên của Khoa Công nghệ, Hiệu trưởng sáng lập Trường Đại học Công nghệ (ĐHQG Hà Nội) là một nhà khoa học lớn; người thầy của nhiều thế hệ học trò; người anh, người đồng nghiệp của nhiều thế hệ cán bộ từ Viện Khoa học Việt Nam trước đây đến Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam ngày nay; là nhà tổ chức và lãnh đạo tài ba. Tên tuổi của GS.VS. luôn gắn liền với những thành tựu và sự thành công của Hội Vật lý Việt Nam, Viện Vật lý, Viện Khoa học vật liệu và Trường Đại học công nghệ.
GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu sinh ngày 21/7/1938 tại Cầu Đơ nay thuộc Phường Hà Cầu – Quận Hà Đông – Hà Nội trong 1 gia đình viên chức nhỏ. Năm 1956, ông tốt nghiệp cử nhân Vật lý loại xuất sắc, và được điều về giảng dạy tại trường Đại học Tổng hợp (Nay là Đại học Quốc gia Hà Nội). Năm 1960, ông được cử sang làm việc tại Viện liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Dubna thuộc Liên Xô Cũ. Tháng 4/1963 sau hơn 2 năm ở Dubna cùng với việc công bố 12 công trình về vật lý, ông đã bảo vệ xong luận án Tiến sĩ khi chưa đầy 26 tuổi. Năm 1968, khi mới 30 tuổi ông đã được công nhận chức danh Giáo sư Vật lý lý thuyết và Vật lý toán của Viện Dubna và Đại học Lô mô nô xốp. Năm 1969, ông trở về Việt Nam và trở thành người có đóng góp to lớn trong việc thành lập Viện Vật lý – Viện Khoa học Việt Nam.
Trong 60 năm hoạt động của mình, GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu đã được Đảng, Nhà nước giao nhiều trọng trách chức vụ khác nhau như Viện trưởng Viện Vật lý, Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu, Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam. Viện sỹ là nhà khoa học có uy tín lớn và nổi tiếng trong giới khoa học trong nước cũng như nước ngoài, là Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới thứ 3. Ngoài ra, ông còn là đại biểu quốc hội khóa IV, V, VI, VII và VIII. Nhờ vào ý chí, nghị lực và lòng ham học của bản thân, GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu đã liên tiếp gặt hái nhiều thành công, góp phần không nhỏ trong việc đưa trình độ các nhà khoa học Việt Nam gần hơn với trình độ khoa học thế giới. Ông đã được trao tặng nhiều giải thưởng về khoa học có uy tín nhất ở trong nước cũng như trên thế giới (Giải thưởng Lê nin về Khoa học và Kỹ thuật năm 1986, Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 về khoa học và kỹ thuật năm 1996,…).
Nhân dịp kỷ niệm 85 năm ngày sinh của Giáo sư, Viện sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Văn Hiệu, Hội Vật lý Việt Nam phối hợp với các nhà khoa học của Viện Hàn lâm, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các địa phương, tổ chức để sưu tập tư liệu, biên soạn và xuất bản cuốn sách “Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu – Nhà vật lý lỗi lạc”. Cuốn sách là tập hợp các bài viết của nhiều người, mang đến những nội dung đa dạng, súc tích, những kỷ niệm chân thực và tràn đầy tình cảm đối với Viện sĩ từ bạn bè, đồng nghiệp, học trò, những phóng viên, nhà báo chuyên nghiệp. Đặc biệt, các bài viết phản ánh về các hoạt động của Viện sĩ ở các thời điểm khác nhau trong suốt 60 năm công tác, với các cống hiến to lớn và xuất sắc trên nhiều lĩnh vực hoạt động: khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, lãnh đạo-quản lý, hợp tác quốc tế, thúc đẩy triển khai ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ vào sản xuất và đời sống…
Phát biểu khai mạc Hội thảo, GS. Nguyễn Đại Hưng – Chủ tịch Hội Vật lý VN, Trưởng Ban tổ chức Hội thảo đã điểm lại những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu. GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu, nguyên ủy viên BCHTW Đảng, nguyên Viện trưởng Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam nay là Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Viện trưởng sáng lập của Viện Vật lý và Viện Khoa học vật liệu, Trưởng Khoa đầu tiên của Khoa Công nghệ, Hiệu trưởng sáng lập Trường Đại học Công nghệ (ĐHQG Hà Nội) là một nhà khoa học lớn; người thầy của nhiều thế hệ học trò; người anh, người đồng nghiệp của nhiều thế hệ cán bộ từ Viện Khoa học Việt Nam trước đây đến Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam ngày nay; là nhà tổ chức và lãnh đạo tài ba. Tên tuổi của GS.VS. luôn gắn liền với những thành tựu và sự thành công của Hội Vật lý Việt Nam, Viện Vật lý, Viện Khoa học vật liệu và Trường Đại học công nghệ.
GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu sinh ngày 21/7/1938 tại Cầu Đơ nay thuộc Phường Hà Cầu – Quận Hà Đông – Hà Nội trong 1 gia đình viên chức nhỏ. Năm 1956, ông tốt nghiệp cử nhân Vật lý loại xuất sắc, và được điều về giảng dạy tại trường Đại học Tổng hợp (Nay là Đại học Quốc gia Hà Nội). Năm 1960, ông được cử sang làm việc tại Viện liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Dubna thuộc Liên Xô Cũ. Tháng 4/1963 sau hơn 2 năm ở Dubna cùng với việc công bố 12 công trình về vật lý, ông đã bảo vệ xong luận án Tiến sĩ khi chưa đầy 26 tuổi. Năm 1968, khi mới 30 tuổi ông đã được công nhận chức danh Giáo sư Vật lý lý thuyết và Vật lý toán của Viện Dubna và Đại học Lô mô nô xốp. Năm 1969, ông trở về Việt Nam và trở thành người có đóng góp to lớn trong việc thành lập Viện Vật lý – Viện Khoa học Việt Nam.
Trong 60 năm hoạt động của mình, GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu đã được Đảng, Nhà nước giao nhiều trọng trách chức vụ khác nhau như Viện trưởng Viện Vật lý, Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu, Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam. Viện sỹ là nhà khoa học có uy tín lớn và nổi tiếng trong giới khoa học trong nước cũng như nước ngoài, là Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, Viện sỹ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới thứ 3. Ngoài ra, ông còn là đại biểu quốc hội khóa IV, V, VI, VII và VIII. Nhờ vào ý chí, nghị lực và lòng ham học của bản thân, GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu đã liên tiếp gặt hái nhiều thành công, góp phần không nhỏ trong việc đưa trình độ các nhà khoa học Việt Nam gần hơn với trình độ khoa học thế giới. Ông đã được trao tặng nhiều giải thưởng về khoa học có uy tín nhất ở trong nước cũng như trên thế giới (Giải thưởng Lê nin về Khoa học và Kỹ thuật năm 1986, Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 về khoa học và kỹ thuật năm 1996,…).
Nhân dịp kỷ niệm 85 năm ngày sinh của Giáo sư, Viện sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Văn Hiệu, Hội Vật lý Việt Nam phối hợp với các nhà khoa học của Viện Hàn lâm, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các địa phương, tổ chức để sưu tập tư liệu, biên soạn và xuất bản cuốn sách “Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu – Nhà vật lý lỗi lạc”. Cuốn sách là tập hợp các bài viết của nhiều người, mang đến những nội dung đa dạng, súc tích, những kỷ niệm chân thực và tràn đầy tình cảm đối với Viện sĩ từ bạn bè, đồng nghiệp, học trò, những phóng viên, nhà báo chuyên nghiệp. Đặc biệt, các bài viết phản ánh về các hoạt động của Viện sĩ ở các thời điểm khác nhau trong suốt 60 năm công tác, với các cống hiến to lớn và xuất sắc trên nhiều lĩnh vực hoạt động: khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, lãnh đạo-quản lý, hợp tác quốc tế, thúc đẩy triển khai ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ vào sản xuất và đời sống…
GS. Nguyễn Đại Hưng, Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam phát biểu khai mạc hội thảo và giới thiệu về Cuốn sách “Giáo sư, Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu – Nhà vật lý lỗi lạc”
PGS.TS. Trần Tuấn Anh – Phó Bí thư Đảng uỷ, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm phát biểu tại Hội thảo
Thay mặt Đảng uỷ, lãnh đạo Viện Hàn lâm KHCNVN, Phó Chủ tịch Trần Tuấn Anh đã trân trọng ghi nhận và cám ơn GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu về những cống hiến, những đóng góp vào sự phát triển của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam nói riêng và của đất nước nói chung, đặc biệt là ngành vật lý – khoa học vật liệu và đào tạo nhân tài cho đất nước. Viện sĩ là một nhà quản lý có tầm nhìn chiến lược, người dành cả cuộc đời cho sự nghiệp nghiên cứu khoa học, luôn đau đáu trăn trở tìm giải pháp cho sự tiến bộ của nền khoa học nước nhà, một nhà khoa học đầu ngành của Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực vật lý và khoa học vật liệu, người được ví như một tượng đài khoa học thuộc thế hệ các nhà khoa học đầu đàn của nền khoa học Việt Nam.
Hội thảo cũng đã được nghe các báo cáo, trao đổi về các lĩnh vực hoạt động của Viện sĩ rất phong phú nhưng được liên kết chặt chẽ, hữu cơ với nhau. GS. Phan Hồng Khôi đã trao đổi về sự nghiệp khoa học đồ sộ của Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu – nhà khoa học xuất chúng. GS.TSKH. Hồ Sĩ Thoảng đã tâm sự về những kỷ niệm làm việc của ông cùng với Viện sĩ khi còn là Phó Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam. TS. Nguyễn Quân – nguyên Bộ trưởng Bộ KHCN đã điểm lại về những công việc đã từng trao đổi với Viện sĩ trong quá trình xây dựng và định hướng các nhiệm vụ phục vụ cho phát triển nền khoa học công nghệ nước nhà, trong đó có Chương trình phát triển Vật lý Việt Nam. GS. Nguyễn Quang Liêm đã có bài trình bày về GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu về khía cạnh nhà lãnh đạo tổ chức tài ba, có tầm nhìn xa rộng, tận tâm phát triển khoa học công nghệ đất nước. GS. Nguyễn Hữu Đức đã những báo cáo về những đóng góp của Viện sĩ như là một nhà giáo truyền lửa say mê cho các thế hệ học trò, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Ông Đỗ Minh Phú, nguyên là cán bộ nghiên cứu Viện Khoa học vật liệu, nay là Chủ tịch Hội đồng sáng lập Tập đoàn VBĐQ DOJI đã chia sẻ về những mong muốn và nỗ lực không mệt mỏi của Viện sĩ trong việc đưa ứng dụng khoa học và công nghệ ứng dụng vào thực tiễn đời sống.
Hội thảo cũng đã được nghe các báo cáo, trao đổi về các lĩnh vực hoạt động của Viện sĩ rất phong phú nhưng được liên kết chặt chẽ, hữu cơ với nhau. GS. Phan Hồng Khôi đã trao đổi về sự nghiệp khoa học đồ sộ của Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu – nhà khoa học xuất chúng. GS.TSKH. Hồ Sĩ Thoảng đã tâm sự về những kỷ niệm làm việc của ông cùng với Viện sĩ khi còn là Phó Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam. TS. Nguyễn Quân – nguyên Bộ trưởng Bộ KHCN đã điểm lại về những công việc đã từng trao đổi với Viện sĩ trong quá trình xây dựng và định hướng các nhiệm vụ phục vụ cho phát triển nền khoa học công nghệ nước nhà, trong đó có Chương trình phát triển Vật lý Việt Nam. GS. Nguyễn Quang Liêm đã có bài trình bày về GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu về khía cạnh nhà lãnh đạo tổ chức tài ba, có tầm nhìn xa rộng, tận tâm phát triển khoa học công nghệ đất nước. GS. Nguyễn Hữu Đức đã những báo cáo về những đóng góp của Viện sĩ như là một nhà giáo truyền lửa say mê cho các thế hệ học trò, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Ông Đỗ Minh Phú, nguyên là cán bộ nghiên cứu Viện Khoa học vật liệu, nay là Chủ tịch Hội đồng sáng lập Tập đoàn VBĐQ DOJI đã chia sẻ về những mong muốn và nỗ lực không mệt mỏi của Viện sĩ trong việc đưa ứng dụng khoa học và công nghệ ứng dụng vào thực tiễn đời sống.
PGS.TS. Đoàn Đình Phương – Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu trình bày báo cáo tại Hội thảo
Báo cáo tại Hội thảo, Viện trưởng Đoàn Đình Phương đã trình bày những đóng to lớn của Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu – Viện trưởng sáng lập Viện Khoa học vật liệu đối với quá trình hình thành và phát triển của Viện từ ngày đầu thành lập năm 1993. Với sự dẫn dắt của Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu, Viện Khoa học vật liệu đã đạt được nhiều thành tựu lớn, được Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động, Giải thưởng Nhà nước năm 2005 cho hai tập thể nghiên cứu khoa học của Viện, Huân chương Độc lập hạng Ba năm 2023. Đặc biệt, trong chuỗi các hoạt động hướng tới kỷ niệm 85 năm ngày sinh của Viện sĩ, Viện Khoa học vật liệu đã tổ chức thành công và trao Giải thưởng Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu tại Lễ kỷ niệm 30 năm ngày thành lập Viện cho các cán bộ có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng và trong lĩnh vực quản lý, góp phần xây dựng Viện Khoa học vật liệu phát triển. Đồng thời, Viện đã xây dựng phòng truyền thống, nơi lưu giữ những kỷ vật, công trình khoa học, những hoạt động của Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu gắn liền với Viện Khoa học vật liệu. Đây cũng là mộ trong những phòng truyền thống đầu tiên trong Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
GS. VS. Nguyễn Văn Hiệu đã ra đi, nhưng những dấu ấn tốt đẹp, sự truyền cảm hứng tích cực của ông ở các lĩnh vực hoạt động khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, quản lý lãnh đạo, hợp tác quốc tế, thúc đẩy triển khai ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ vào sản xuất và đời sống, … vẫn sẽ còn mãi mãi. GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu là tấm gương sáng của trí thức khoa học Việt Nam, để các thế hệ cán bộ trẻ, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ của Viện Khoa học vật liệu học tập và noi theo.
GS. VS. Nguyễn Văn Hiệu đã ra đi, nhưng những dấu ấn tốt đẹp, sự truyền cảm hứng tích cực của ông ở các lĩnh vực hoạt động khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, quản lý lãnh đạo, hợp tác quốc tế, thúc đẩy triển khai ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ vào sản xuất và đời sống, … vẫn sẽ còn mãi mãi. GS.VS. Nguyễn Văn Hiệu là tấm gương sáng của trí thức khoa học Việt Nam, để các thế hệ cán bộ trẻ, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ của Viện Khoa học vật liệu học tập và noi theo.
Một số hình ảnh tại Hội thảo:
GS. Phan Hồng Khôi chia sẻ tại Hội thảo
GS. Nguyễn Quang Liêm trao đổi tại Hội thảo
GS.TSKH. Hồ Sĩ Thoảng chia sẻ những kỷ niệm khi làm việc cùng Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu
Ông Đỗ Minh Phú báo cáo tại Hội thảo
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm
Xem thêm:
